Formatief handelen

Formatief Handelen: De Leerkompas van Expeditie TaK

Welkom aan boord van je leerexpeditie! In deze etappe van Expeditie TaK ontdekken we een krachtige manier van lesgeven: formatief handelen. Geen cijfers, maar inzichten. Geen eindstation, maar tussenstops vol leermomenten.

Wat is formatief handelen?

Formatief handelen is als een kompas tijdens het leren. Het helpt leerlingen en docenten samen te navigeren: waar ben ik nu, waar wil ik heen, en wat is mijn volgende stap?

Formatief handelen = tijdens het leren informatie verzamelen om het leerproces te verbeteren

Het draait om vier kernvragen die elke expeditielid zichzelf stelt:

1. Waar werk ik naartoe?
   → Wat is mijn leerdoel?

2. Waar sta ik nu?
   → Wat weet of kan ik al?

3. Wat is mijn volgende stap?
   → Wat moet ik nog leren of doen?

4. Hoe kom ik daar?
   → Welke aanpak helpt mij verder?

In deze video wordt formatief handelen verder uitgelegd (hier wordt de term 'formatief evalueren' gebruikt). 

 Formatief handelen in de praktijk

Lesdoel:
De leerling kan uitleggen waarom de Industriële Revolutie leidde tot veranderingen in de leefomstandigheden van arbeiders.

Zo ziet de route eruit:

Stap 1 – Oriëntatie: leerdoel en succescriteria

De docent start met het leerdoel en bespreekt succescriteria zoals:

• “Je kunt twee oorzaken van de Industriële Revolutie benoemen.”
• “Je legt duidelijk uit wat de gevolgen waren voor wonen en werken.”

Stap 2 – Verkenning: activerende opdracht

Leerlingen onderzoeken een bron: een tekening van een arbeiderswijk uit de 19e eeuw. In duo’s beantwoorden ze vragen:

• Wat zie je?
• Wat zegt dit over de leefomstandigheden?

De docent observeert, stelt vragen en verzamelt inzichten.

Stap 3 – Kampvuurmoment: feedback

Klassikale bespreking zonder oordeel. Leerlingen geven elkaar feedback:

• Wat ging goed?
• Wat kan duidelijker?
• Welk voorbeeld versterkt je uitleg?

Stap 4 – Reflectie: zelfinzicht

Leerlingen reflecteren op hun werk:

• Wat snap ik goed?
• Wat moet ik nog oefenen?
• Wat is mijn plan voor de toets?

Stap 5 – Bijsturen: route aanpassen

De docent past de volgende les aan:

• Extra uitleg voor wie oorzaak-gevolg lastig vindt.
• Verdieping voor wie klaar is voor sociale wetten.

Geen cijfers, wél feedback, inzicht en groei!

Meer informatie

Wil je je verder verdiepen in deze onderwijsmethode? Bezoek de website van website van Toetsrevolutie. Daar kun je het boek "Formatief handelen, van instrument naar ontwerp" gratis downloaden.